Пуга пад выглядам перніка

Навошта дзяржаве абавязковая адпрацоўка для студэнтаў-платнікаў?

Размовы аб увядзенні адпрацовак для выпускнікоў платнай формы навучання працягваюцца з верасня 2023 года, калі Міністэрства адукацыі ўпершыню заявіла аб гэтай ідэі пасля крытыкі Лукашэнкі. Тады ж была выказана прапанова аб падвышэнні працягласці тэрміну адпрацоўкі для студэнтаў бюджэтнай формы, піша «Салiдарнасць».

Канкрэтных крокаў у гэтым кірунку пакуль не зроблена, але чыноўнікі рэгулярна нагадваюць аб магчымым новаўвядзенні.

Нядаўна начальнік галоўнай управы прафесійнай адукацыі Міністэрства адукацыі Сяргей Пішчоў зноў публічна пракаментаваў гэтую тэму. Ён аргументуе магчымае ўвядзенне абавязковай адпрацоўкі для студэнтаў-платнікаў тым, што яно з'яўляецца добрай сацыяльнай гарантыяй для маладых спецыялістаў.

Акрамя гэтага, права на атрыманне першага працоўнага месца, паводле слоў Пішчова, павінна быць ва ўсіх студэнтаў, бо яны асвойваюць аднолькавую вучэбную праграму незалежна ад формы навучання.

Аргументы гэтыя гучаць непераканаўча. Сам Сяргей Пішчоў кажа, што платнікі ўжо могуць скарыстацца правам размеркавання, і што блізу 1000 выпускнікоў за год так і робяць. Адпаведна, тыя студэнты, якія маюць патрэбу ў дапамозе ў пошуку першага месца працы, ужо зараз не пазбаўленыя такой магчымасці.

Важнае адрозненне ў тым, што ў выпадку з бюджэтнікамі гэтая мера з'яўляецца прымусовай, а з платнікамі - добраахвотнай.

Сцвярджэнне, што размеркаванне - свайго кшталту сацыяльная гарантыя, якая даецца дзяржавай - з'яўляецца галаслоўным, калі зірнуць на ўмовы працы, у якіх маладыя спецыялісты часта вымушаны праходзіць адпрацоўку.

Дык у чым жа сапраўдная прычына магчымага ўвядзення абавязковых адпрацовак для платнікаў?

Сапраўдная прычына можа хавацца ў нястачы кадраў для дзяржаўнага сектара эканомікі, куды, як правіла, і размяркоўваюць маладых спецыялістаў.

У размове з былой супрацоўніцай адміністрацыі аднаго са сталічных універсітэтаў, якія займаюцца падрыхтоўкай спецыялістаў педагагічных спецыяльнасцей, мы даведаліся дэталі таго, як праходзіць размеркаванне бюджэтнікаў. Яна зазначае, што на працягу апошніх гадоў асабліва востра кадравы дэфіцыт адчуваецца ў сферы школьнай адукацыі.

Найбольш запатрабаванымі былі настаўнікі матэматыкі і інфарматыкі. На другім месцы - выхавальнікі дашкольных устаноў. На трэцім - настаўнікі пачатковых класаў. Таксама заўважная нястача настаўнікаў фізікі, біялогіі і хіміі.

Сам працэс размеркавання адбываецца такім чынам: ВНУ атрымлівае заяўкі ад управы адукацыі абласцей і сталіцы на патрэбную колькасць маладых спецыялістаў і, у сваю чаргу, накіроўвае выпускнікоў на гэтыя месцы. Але ў апошнія гады, калі наша суразмоўніца яшчэ займала сваю пасаду, ВНУ магло закрыць толькі 30-40% заявак Менска і Менскай вобласці.

Яшчэ адным паказчыкам нястачы настаўнікаў з'яўляецца той факт, што ўсё больш студэнтаў старэйшых курсаў пачынаюць працаваць у школах ужо падчас навучання. Напрыклад, на факультэце пачатковай адукацыі каля 2/3 студэнтаў працуюць ужо на 4-м курсе. На фізіка-матэматычным факультэце гэта блізу паловы ўсіх чатырохкурснікаў.

Варта адзначыць, што ў многіх з іх не частковая занятасць, а праца на поўную ці нават паўтары стаўкі, хаця гэта складана ўявіць пры вочнай форме навучання. Тым не менш, такім чынам установы школьнай адукацыі хоць неяк закрываюць кадравыя прабелы.

Наўрад ці сітуацыя зменіцца ў наступныя гады, з улікам росту недабораў нават у некаторых топавых ВНУ Беларусі. Мінадукацыі таксама бачыць гэтую негатыўную тэндэнцыю і варта меркаваць, што размовы аб увядзенні абавязковых адпрацовак для платнікаў з'яўляюцца спробай адміністрацыйнага адказу на дэфіцыт кадраў (хоць чыноўнікі не прызнаюць гэтага і гавораць аб адпрацоўках толькі як аб дадатковых сацыяльных гарантыях для выпускнікоў).

Беларусь - рэдкі прыклад краін, дзе існуюць прымусовыя адпрацоўкі для выпускнікоў ВНУ. У гэтым пытанні наша краіна размясцілася ў адным шэрагу з Кубай, Паўночнай Карэяй, В'етнамам і Кітаем.

Так, размеркаванне маладых спецыялістаў існуе і ў некаторых іншых краінах, але толькі для пэўных спецыяльнасцей дзяржаўнага сектара эканомікі або тых, дзе адпрацоўка на самой справе з'яўляецца практычнай часткай самога навучання, напрыклад, лекараў. У Беларусі ж выпускнікі ўсіх спецыяльнасцей бюджэтнай формы навучання абавязаны адпрацоўваць на прадпісаным ім працоўным месцы, а неўзабаве гэтая доля можа чакаць і платнікаў.

З меркавання незалежных прафзвязаў, абавязковая адпрацоўка з'яўляецца нічым іншым як прымусовай формай працы. Канвенцыя 29 Міжнароднай Арганізацыі Працы абвяшчае, што «прымусовая ці абавязковая» праца азначае ўсялякую працу або службу, якая патрабуецца ад якой-небудзь асобы пад пагрозай якога-небудзь пакарання, для выканання якой гэта асоба не прапанавала сваіх паслуг добраахвотна. Беларусь уваходзіць у лік 181 краін, якія ратыфікавалі гэтую канвенцыю. Зрабіла яна гэта яшчэ ў далёкім 1956 годзе.

Таму цяперашняя спроба прадаць абавязак пад выглядам прывілеі, бізун пад выглядам перніка і супрацьзаконная, і несправядлівая.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]