«Нагадвае 19-е стагоддзе, калі выкарыстоўвалася дзіцячая праца, бо яна танная»

У Беларусі пашырылі спіс прафесій для падлеткаў.

Цяпер ва ўзросце 14-16 гадоў можна працаваць у офісах, кавярнях і крамах, у дастаўцы, зборцы мэблі, на швейнай вытворчасці, дыспетчарамі і г. д. А таксама, як і раней, дапамагаць у сельскай гаспадарцы, добраўпарадкаванні тэрыторый, працаваць аніматарамі і прамоўтарамі.

Пастанова Мінпрацы набыла моц 10 красавіка, паведамляюць у профільным Telegram-канале.

Што пра гэтую пастанову ўладаў думаюць эксперты? «Филин» пагаварыў з праваабаронцам і экспертам у сферы адукацыі.

«Праца дзяцей дапушчальная толькі ў бяспечнай, добра арганізаванай форме, без прымусу і без шкоды для вучобы»

- У тэме працы дзяцей нам вынаходзіць нічога не патрабуецца - дастаткова паглядзець, як гэта адбываецца ў цывілізаваным свеце, у першую чаргу ў краінах Еўразвязу, - адзначае праваабаронца Леанід Судаленка.

Ён тлумачыць, што, згодна з дырэктывай ЕЗ 94/33/ аб абароне моладзі на працоўным месцы, мінімальным узростам для працы дзяцей з'яўляецца 15 гадоў.

- У некаторых выпадках 14 гадоў - напрыклад, пры лёгкай працы або ў рамках школьных праграм. Праца дзяцей, малодшых за 15 гадоў, у ЕЗ катэгарычна забараненая, за выключэннем іх удзелу ў культурнай, мастацкай, спартыўнай або рэкламнай дзейнасці (і абавязкова з дазволу), а таксама лёгкай працы з 13 гадоў (пры абмежаваных часах, без шкоды здароўю і вучобе).

Маладыя работнікі ва ўзросце 15-18 гадоў у краінах ЕЗ могуць працаваць толькі абмежаваную колькасць гадзін. Ім забараненая начная праца і праца ў небяспечных умовах пры абавязковых медаглядах і павышаных патрабаваннях да аховы працы.

Ахова працы дзяцей, як мне падаецца, павінна з'яўляцца краевугольным каменем і для Беларусі. Мы памятаем трагічны выпадак у Маладзечне, дзе ў 2016 годзе пад коламі грузавіка загінула 13-гадовая школьніца Вікторыя Папчэня.

Тады наш незалежны прафзвяз абараняў у судзе бацькоў трагічна загінулай дзяўчынкі, даводзячы сам факт працоўных стасункаў. Мы таксама ставілі пытанне, хто возьме на сябе адказнасць за тое, што дзіця дапусцілі да крыніцы павышанай небяспекі, пад коламі якой і адбылася гэтая трагедыя. Думаю, што ў гэтай справе прафзвяз зрабіў шмат, каб такія трагедыі ў краіне больш не паўтараліся.

Судаленка падкрэслівае, што калі прынятая пастанова, паводле якой быў пашыраны пералік прац для падлеткаў, будзе добрасумленна рэалізаваная, то яна не будзе супярэчыць еўрапейскім нормам:

— Праца дзяцей дапушчальная толькі ў бяспечнай, добра арганізаванай форме, без прымусу і без шкоды для навучання. І галоўнае – без рызыкі для жыцця.

«Дзяржава ў адчайным становішчы і пачынае звяртацца да выкарыстання дзіцячай працы ў масавым парадку»

Эксперт у сферы адукацыі, research director Інстытута развіцця і сацыяльнага рынку для Беларусі і Усходняй Еўропы (IDSM) Андрэй Лаўрухін мяркуе, што ў прынятай пастанове ёсць як свае плюсы, так і мінусы.

- Прывучаць дзяцей да працы - гэта добра. Калі за гэта яшчэ будуць плаціць грошы - пагатоў. Дзеці будуць раней станавіцца больш адказнымі і самастойнымі, паступова разумець кошт грошай. Гэта пазітыўны бок.

З іншага боку, не менш відавочна, што такі захад - вымушаны для дзяржавы праз востры дэфіцыт кадраў. І шмат у чым гэта выглядае як спроба заткнуць дзіры на рынку працы нізкааплатнай дзіцячай працай.

Пытанне, наколькі тут дзяржава ў стане знайсці баланс паміж сваім відавочным запатрабаваннем у працоўных руках і магчымасцю выкарыстоўваць гэта ў выхаваўчых мэтах. Гэта залежыць ад таго, як будуць выконвацца правілы бяспекі, наколькі праца, у якую залучаюцца дзеці, бяспечная і не ўяўляе пагрозы жыццю.

Пакуль што цяжка сказаць, як гэта будзе рэалізавана на практыцы. Але пераважае адчуванне, што дзяржава ў адчайным становішчы і пачынае, як найбяднейшыя дзяржавы, звяртацца да выкарыстання дзіцячай працы ў масавым парадку.

Я памятаю, што ў свой час, калі вучыўся ў школе, праходзіў практыку, дзе асвойваў прафесію фрэзероўшчыка. Але гэта ўсё было ў межах адукацыйнага працэсу. Цяпер жа дзяцей фактычна выпускаюць на рынак працы, прычым масава.

Усё гэта нагадвае XIX стагоддзе, калі выкарыстоўвалася дзіцячая праца, бо яна танная. Дзеці тады гінулі на заводах. Цяпер, вядома, такія працы, дзе загінуць складана, і тым не менш тое, што такая пастанова прынятая зыходзячы з патрэбы дзяржавы, мякка скажам, бянтэжыць.

- А ці можа гэта як-небудзь паўплываць на адукацыйны працэс і матывацыю навучэнцаў у ім?

- Гэта добрае пытанне. Сапраўды, калі дзеці з 14 год будуць зарабляць грошы, яны могуць сказаць: «Мама, тата, а навошта мне вучыцца? Я магу і зараз грошы атрымліваць». Зразумела, што гэта будуць не тыя грошы, каб дазволіць самастойнае жыццё, але такая думка ў дзяцей можа з'явіцца.

І калі падлеткі будуць бачыць, што адукацыя не патрэбная, гэта можа павялічваць долю тых, хто працуе на рынку працы без адукацыі. Гэта будзе садзейнічаць архаізацыі эканомікі, рынак працы будзе патрабаваць нізкакваліфікаваных рабочых.

Гэта будзе пастка для моладзі, бо яны будуць бачыць, што людзі без адукацыі больш запатрабаваныя.

Але ёсць і іншы бок, станоўчы. Дзеці, якія ўжо будуць выходзіць на рынак працы, змогуць разумець, дзе плацяць больш, дзе - менш, зыходзячы з чаго змогуць больш прагматычна выбіраць будучую адукацыю. Яны змогуць мець больш рэлевантнае ўяўленне аб рынку працы, на які ім давядзецца выходзіць потым.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]