Трамп у пагоні за рэсурсамі: што стаіць за «пагадненнем аб выкапнях», і ці падпіша яго Украіна

Новую рэдакцыю пагаднення, магчыма, будуць падпісваць не прэзідэнты ЗША і Украіны.

Урачыстае падпісанне «пагаднення аб выкапнях» у тагачаснай яго рэдакцыі павінна было адбыцца 28 лютага ў Вашынгтоне. Гэтага так і не адбылося праз спрэчку, якая разгарэлася паміж прэзідэнтам ЗША Дональдам Трампам, віцэ-прэзідэнтам Джэй Ды Вэнсам і ўкраінскім лідарам Уладзімірам Зяленскім.

Пасля канфлікту ў Авальным кабінеце амерыканскі бок выступіў з абноўленым, максімалісцкім драфтам пагаднення, які змяшчае больш строгія патрабаванні да Кіева.

На задуму амерыканцаў Кіеў павінен перадаваць 50% сваіх даходаў ад праектаў у сферы прыродных рэсурсаў, дарэчы, стратэгічных мінералаў, нафты і газу, а таксама звязанай інфраструктуры, такой як парты і трубаправоды - у інвестыцыйны фонд пад кантролем ЗША, піша Telegraf UA.

Адзін са «схаваных пунктаў» праекту пагаднення нібыта нават змяшчае патрабаванне ЗША ўзяць пад кантроль газаправод расейскага «Газпрама», які праходзіць праз тэрыторыю Украіны ў Еўропу.

Мяркуецца, што Вашынгтон будзе атрымліваць усе даходы з фонду, пакуль украінцы не «кампенсуюць», напрыклад, эквівалент аб'ёму амерыканскай дапамогі, нададзенай падчас вайны, плюс 4% гадавых.

Злучаныя Штаты таксама хочуць захоўваць за сабой «права першай прапановы» на новыя праекты і будуць мець права вета на продаж украінскіх рэсурсаў трэцім краінам. Цягам першага года дзеяння пагаднення Украіна будзе пазбаўленая магчымасці прапаноўваць розныя інвестыцыйныя праекты іншым бакам на лепшых фінансавых ці эканамічных умовах, чым прапанаваныя ЗША.

Інвестыцыйны фонд нібыта будзе кантраляваць урадавае агенцтва ЗША International Development Finance Corporation. Агенцтва будзе прызначаць трох чальцоў кіравання, тады як ва Украіны будзе толькі двое, і будзе ажыццяўляць нагляд за кожным праектам, у які інвестуюцца прыбыткі з фонду.

Што важна - у новай версіі гаворка не ішла ні аб якіх гарантыях бяспекі, якія Украіна павінна была б атрымаць у абмен на прывілеяваны доступ ЗША да нетраў. А менавіта гэта было першапачатковай задумай, выкладзенай яшчэ летась у Плане перамогі Уладзіміра Зяленскага.

Паводле звестак крыніц журналістаў, зараз з пагадненнем падрабязна працуюць юрысты, і калі ЗША ставяцца да яго як для камерцыйнай дамоўленасці, Украіна намагае на міждзяржаўным характары дакумента. Падчас апошняга раунда тэхнічных перамоў 11-12 красавіка Кіеў данёс да Вашынгтона адпаведныя прапановы.

Магчыма, подпісы пад фінальнай версіяй дакумента (у выпадку ўзгаднення) могуць паставіць першы віцэ-прэм'ер-міністр - міністр эканомікі Украіны Юлія Свірыдэнка і міністр фінансаў ЗША Скот Бэсэнт.

У той жа час у Штатах аналітыкі ўплывовай кансерватыўнай арганізацыі Heritage Foundation, якая стаіць за нашумелым «Праектам 2025», усяляк прасоўваюць падпісанне пагаднення, спрабуючы аргументаваць адсутнасць гарантый бяспекі ў ім. І намагаюць: дамоўленасць аб доступе да ўкраінскіх нетраў будзе перамогай адміністрацыі Дональда Трампа.

Кансерватары тлумачаць, што Кітай зараз мае значную перавагу над Злучанымі Штатамі ў сферы крытычна важных мінералаў. Яны патрэбныя для развіцця зялёнай энэргетыкі, паўправаднікоў, якія выкарыстоўваюцца ў бытавой электроніцы, а таксама для вайсковай тэхнікі, напрыклад, ракет, самалётаў і боепрыпасаў.

«Пагадненне з Украінай дасягае некалькіх важных мэт.

Па-першае, яно дае капітал для аднаўлення разбуранай інфраструктуры Украіны і накіраванае на прыцягненне дадатковых інвестыцый з боку прыватнага сектара, адкрываючы Украіне шлях да фінансавага аднаўлення пасля вайны.

Па-другое, яно кампенсуе ЗША мільярды даляраў вайсковай і фінансавай дапамогі, нададзенай Украіне з пачатку ўварвання.

Па-трэцяе, замест фармальнай гарантыі бяспекі гэта створыць падтрымку Захадам стабільнасці ў рэгіёне, што можа стрымліваць будучую расейскую агрэсію.

І, нарэшце, што самае важнае - гэта пагадненне адкрые для ЗША новую крыніцу крытычных мінералаў і рэдказямельных элементаў, неабходных для пашырэння вытворчасці паўправаднікоў, мадэрнізацыі і аднаўлення войска», - гаворыцца ў матэрыяле, апублікаваным у выданні Daily Signal.

«Гэта пагадненне выгаднае як для Украіны, так і для Злучаных Штатаў, і павінна быць рэалізаванае», – дадаюць аўтары.

Зрэшты, іншыя эксперты на Захадзе настроеныя скептычна з нагоды нібыта выгады ўкраінцаў ад прапанаваных умоў. Брытанскі эканаміст Цімаці Эш тлумачыць: амерыканскія кампаніі працавалі ва Украіне апошнія 30 гадоў, у тым ліку ў 2014 годзе, калі Расея анэксавала Крым і ўварвалася на Данбас. Бізнэс з ЗША размяшчаўся ва Украіне і ў 2022 годзе, калі пачалося поўнамаштабнае ўварванне. Гэта не спыніла Расею.

Гэтая ідэя, якую прасоўвае Трамп - што нібы сам факт падпісання пагаднення і здагадка, што амерыканскія кампаніі прыйдуць ва Украіну, аўтаматычна стварае нейкую бяспеку - гэта абсурд. Амерыканскія кампаніі не прыйдуць ва Украіну без рэальных гарантый бяспекі…

Думаю, украінцы спадзяваліся пайсці на эканамічныя саступкі ЗША ў абмен на гарантыі бяспекі. Амерыканцы ж проста адпрэчылі ўсякую гатоўнасць надаваць іх, і захацелі толькі мінералы. Гэта абсурдны план і выглядае так, быццам амерыканцы паводзяць сябе як каланіяльныя эксплуататары.

Я быў бы вельмі здзіўлены, калі б Украіна падпісала гэта», - пракаментаваў Эш.

Варта заўважыць, што дамова, якую Зяленскі і Трамп павінны былі падпісаць у Авальным кабінеце ў канцы лютага, павінна была быць рамачнай. Дадаткова размова ішла аб распрацоўцы больш дэталёвага дакумента, які павінны былі падпісаць пазней. Цяпер ужо размова ідзе аб рабоце над гэтым другім дакументам.

Дарэчы, урад «у мэтах абароны нацыянальных інтарэсаў Украіны» выдзеліў больш за 113 тысяч грыўняў з бюджэту на кансультацыі для падрыхтоўкі канчатковага варыянта пагаднення. Ці аформіцца гэта ў канструктыўную дамоўленасць паміж Кіевам і Вашынгтонам або стане новай падставай для напружання паміж бакамі - пакажуць найбліжэйшыя тыдні.

У той жа час Украіна - не адзіная дзяржава, ад якой ЗША імкнуцца атрымаць прыродныя рэсурсы. Паралельна працягваюцца перамовы аб магчымым пагадненні з Дэмакратычнай Рэспублікай Конга, якая мае вялізныя запасы медзі, кобальту і ўрану.

Конга вядзе барацьбу з паўстанцамі групоўкі M23, якія падтрымліваюцца Руандай і сёлета захапілі значныя тэрыторыі краіны, таму прапануе свае мінералы ў абмен на амерыканскую вайсковую дапамогу. Пры гэтым на кангалезскім рынку карысных выкапняў, якія выкарыстоўваюцца ў мабільных тэлефонах і электрамабілях, цяпер дамінуе Кітай і яго горназдабыўныя кампаніі.

У гэтым сэнсе смага ЗША да ўкраінскіх мінералаў, як і да кожных іншых у свеце, - частка большага пазла, у якім канчатковай мэтай з'яўляецца дамінаванне Амерыкі над Кітаем.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]