Украіна і ЗША падпісалі пагадненне аб карысных выкапнях
24- 1.05.2025, 8:15
- 20,780

Ключавыя пункты гістарычнай дамовы.
Украіна і Злучаныя Штаты Амерыкі падпісалі пагадненне аб эканамічным супрацоўніцтве ("пагадненне аб нетрах"). Свае подпісы паставілі першая віцэ-прэм'ер-міністарка - міністарка эканомікі Украіны Юлія Свірыдзенка і кіраўнік Мінфіна ЗША Скот Бэсэнт.
Пра гэта паведамляе РБК-Украіна са спасылкай на Facebook-старонку Свірыдзенкі.
«Супольна з міністрам фінансаў ЗША Скотам Бэсантам падпісала Пагадненне аб стварэнні Інвестыцыйнага фонду аднаўлення ЗША-Украіна», - расказала яна.
Таксама Свірыдзенка патлумачыла, што прадугледжвае гэтая дамову:

“Супольна з ЗША мы створым Інвестыцыйны фонд аднаўлення Украіны, які будзе прыцягваць глабальныя інвестыцыі ў нашу дзяржаву", – гаворыцца ў публікацыі чыноўніка.
Акрамя таго, яна акрэсліла тэзісна ключавыя пункты пагаднення:
Поўная ўласнасць і кантроль застаюцца за Украінай

Усе рэсурсы на нашай тэрыторыі і тэрытарыяльных водах належаць Украіне. Менавіта ўкраінская дзяржава вызначае, дзе і што здабываць. Нетры застаюцца ва ўкраінскай уласнасці - гэта замацавана пагадненнем.
Раўнапраўнае партнёрства
Фонд ствараецца 50/50. Будзем кіраваць гэтым Фондам супольна з ЗША. Ніводная са старон не будзе пераважаць, і гэта будзе паказваць раўнапраўнае партнёрства паміж Украінай і Злучанымі Штатамі.

Нацыянальная ўласнасць абароненая
Пагадненне не прадугледжвае змен у працэсах прыватызацыі або кіравання дзяржаўнымі кампаніямі - яны і далей будуць належаць Украіне. Кампаніі тыпу Укрнафты або Энэргаатама застаюцца ва ўласнасці дзяржавы.
Ніякіх завінавачанасцяў
Пагадненне не змяшчае згадак аб якіх-небудзь пазыковых абавязках Украіны перад ЗША. Рэалізацыя пагаднення дазволіць абедзвюм краінам павялічыць свой эканамічны патэнцыял дзякуючы раўнапраўнаму супрацоўніцтву і інвестыцыям.
Пагадненне адпавядае Канстытуцыі і не змяняе еўраінтэграцыйны курс
Дакумент узгадняецца з нацыянальным заканадаўствам і не супярэчыць міжнародным абавязкам Украіны. Важна, што пагадненне стане сігналам і іншым сусветным гульцам, што з Украінай надзейна супрацоўнічаць доўгатэрмінова - на дзесяцігоддзі.
Фонд будзе напаўняцца даходамі выключна з новых ліцэнзій
Размова ідзе аб 50 адсотках ад новых ліцэнзій на праекты ў сферы крытычных матэрыялаў і нафты і газу, якія будуць паступаць у бюджэт пасля стварэння Фонду. Даходы ад ужо пачатых праектаў або запланаваныя ў бюджэце паступленні не ўключаюцца ў Фонд. У пагадненні ідзе размова аб далейшым стратэгічным супрацоўніцтве.
Заканадаўчыя змены - толькі кропкавыя
Для функцыянавання Фонду прадугледжанае толькі ўнясенне змен у бюджэтны кодэкс. Само ж Пагадненне павінна ратыфікаваць Вярхоўная Рада.
ЗША дапамогуць залучаць дадатковыя інвестыцыі і тэхналогіі
Фонд падтрымліваецца ўрадам ЗША праз агенцтва DFC, якое дапаможа нам прыцягваць інвестыцыі і тэхналогіі ад фондаў і кампаній як у ЗША, так і ў ЕЗ і іншых краінах, якія падтрымліваюць нашу барацьбу супраць расейскага ворага. Перадача і развіццё тэхналогій - важны складальнік Пагаднення, бо нам патрэбны не толькі інвестыцыі, але і інавацыі.
Пагадненне дае падатковыя гарантыі
Даходы і ўнёскі Фонду не абкладаюцца падаткам ні ў ЗША, ні ва Украіне, каб інвеставанне дало найбольшыя вынікі.
Праца Фонду
Таксама Свірыдзенка расказала, як будзе працаваць Фонд. Паводле ейных слоў, ЗША ўносяць уклад у Фонд, і акрамя непасрэдна сродкаў, яны "могуць рабіць яго і новай дапамогай - напрыклад, сістэмамі СПА для Украіны".
“Украіна ўносіць 50% даходаў дзяржаўнага бюджэту ад новай рэнты на новыя ліцэнзіі на новыя ўчасткі. Украіна таксама можа ўносіць дадатковыя ўнёскі акрамя гэтага базавага, калі палічыць неабходным. Размова ідзе аб супрацоўніцтве на дзесяцігоддзі наперад, - паведаміла яна.
Фонд інвестуе ў праекты здабычы карысных выкапняў і нафты, і газу, а таксама ў спадарожную інфраструктуру або перапрацоўку. Канкрэтныя інвестыцыйныя праекты, на якія будуць арыентаваны сродкі, Украіна і ЗША будуць вызначаць супольна. Важна, што
Фонд можа інвеставаць выключна ва Украіну
«Мы чакаем, што першыя 10 гадоў прыбытку і паступленні фонду не размяркоўваюцца, а могуць толькі інвеставацца ва Украіну - у новыя праекты або аднаўленне. Гэтыя ўмовы будуць абмяркоўвацца дадаткова», - перадала Свірыдзенка.
Так, украінская старана сфармавала версію пагаднення, якое "прадугледжвае ўзаемавыгадныя ўмовы для абедзвюх дзяржаў".
“Гэтае Пагадненне, у якім ЗША адзначаюць сваё імкненне садзейнічаць дасягненню доўгатэрміновага міру ва Украіне і прызнаюць уклад, які Украіна зрабіла ў глабальную бяспеку, адмовіўшыся ад ядзернага арсенала. Пагадненне у якім ЗША адзначаюць сваю прыхільнасць пытанням украінскай бяспекі, аднаўлення і рэканструкцыі”, - паведаміла Свірыдзенка.
Як узнікла ідэя, і якія ўзнікалі супярэчнасці
Сама ідэя ўклапсці пагадненне аб супольным выкарыстанні нетраў узнікла ў рамках "плана перамогі" прэзідэнта Уладзіміра Зяленскага. Ён адзначаў, што Украіна мае значныя запасы карысных выкапняў, уключаючы рэдказямельныя металы на суму на трыльёны даляраў.
Гэтыя рэсурсы, як зазначаў кіраўнік дзяржавы, могуць стаць асновай для эканамічнага аднаўлення краіны і ўмацавання стратэгічнага партнёрства з ЗША.
Як пісалі заходнія СМІ, гэты пункт быў фактычна распрацаваны для прэзідэнта ЗША Дональда Трампа і павінен быў яго зацікавіць. Што ў выніку і здарылася. Амерыканскі прэзідэнт хутка падхапіў гэтую тэму, але пачаў прасоўваць у максімальна выгаднай для сябе плоскасці.
Спачатку планавалася падпісанне паміж краінамі рамачнага пагаднення. Як тлумачыў прэм'ер-міністр Украіны Дзяніс Шмыгаль, якое павінна было прытрымлівацца дамовы аб стварэнні інвестыцыйнага фонду, куды Украіна будзе накіроўваць сродкі, атрыманыя ад продажу сваіх мінеральных рэсурсаў. Аднак з-за спрэчкі Зяленскага і Трампа ў Авальным кабінеце, якая адбылася ў лютым, гэта пагадненне не было ўкладзенае.
У канцы сакавіка Вашынгтон прапанаваў Кіеву абноўлены варыянт пагаднення. Хоць афіцыйны змест дакумента не публікаваўся, прэзідэнт Украіны заявіў, што новае пагадненне ўжо не з'яўляецца рамачным, а паўнацэнным і запатрабуе ратыфікацыі Вярхоўнай Радай.
Пасля гэтага стораны пачалі перагаворы аб умовах супрацоўніцтва. У той жа час у медыя з'явілася інфармацыя аб змесце праекта, што выклікала ажыўленыя дыскусіі.
Рэзананс выклікалі пункты, якія нібыта прадугледжваюць выдачу ЗША доступу да шырокага спектру ўкраінскіх прыродных рэсурсаў - не толькі рэдказямельных, але і газу і нафты.
Таксама з выцеку інфармацыі згадвалася, што кіраванне інвестыцыйна-рэканструкцыйным фондам будзе мець пераважна амерыканская старана. Акрамя таго, Украіна, паводле тэксту дакумента, абавязуецца вярнуць сродкі за ўсю дапамогу, атрыманую ад ЗША пасля пачатку поўнамаштабнай вайны.
Зрэшты, нядаўна прэм'ер-міністр Украіны пасля сустрэчы з міністрам фінансаў ЗША Скотам Бэсэнтам паведаміў, што ў пагадненні не будзе залічана амерыканская дапамога, прадстаўленая Украіне да яго падпісання.
Падпісанне мемарандума
Зрэшты, ужо 17 красавіка стораны зрабілі крок да супольнай дамовы. Украіна і Злучаныя Штаты Амерыкі падпісалі мемарандум, які зафіксаваў супольныя намеры краін укласці маштабнае пагадненне аб эканамічным партнёрстве. Адным з ключавых яго элементаў - стварэнне Фонду інвестыцый у аднаўленне Украіны.
Падпісанне мемарандума адбывалася онлайн. З украінскай стараны дакумент падпісала перша віцэ-прэм'ер-міністарка Юлія Свірыдзенка, а з амерыканскага - міністр фінансаў ЗША Скот Бэсэнт.
“Рыхтуем стварэнне Фонду інвестыцый у аднаўленне Украіны. Адпаведнае пагадненне будзе адкрываць магчымасці для значных інвестыцый, мадэрнізацыі інфраструктуры і ўзаемавыгаднага партнёрства Украіны і Злучаных Штатаў”, - заявіла тады Свірыдзенка.
Віцэ-прэм'ер-міністр адзначыла, што само пагадненне павінна ратыфікаваць Вярхоўная Рада Украіны.
Што ж у выніку ў падпісаным пагадненні паміж Украінай і ЗША?
Інфармацыйнае агенцтва Bloomberg са спасылкай на праект атрыманага дакумента паведамляла, што ў рамках пагаднення ЗША і Украіна будуць імкнуцца стварыць умовы для "павелічэння інвестыцый у горназдабывальную прамысловасць, энэргетыку і звязаныя з імі тэхналогіі ва Украіне".
У тэксце, паводле слоў журналістаў, таксама гаворыцца, што Вашынгтон прызнае намеры Кіева, каб пагадненне не супярэчыла планам Украіны аб уступленні ў Еўрапейскі Звяз.
Акрамя таго, ЗША пагадзіліся, што амерыканскім укладам у супольны інвестыцыйны фонд будуць лічыць толькі будучую вайсковую дапамогу для Украіны.
Наконт апошняга, тое, як вышэй было пазначана, Шмыгаль распавёў, што Украіна дамовілася не залічваць у пагадненні аб нетрах дапамогу ЗША, якую атрымала да падпісання.
Паколькі, як адзначае Bloomberg, адміністрацыя Трамп намагала, каб у пагадненні даходы ад будучых украінскіх інвестыцыйных праектаў, аб карысных выкапнях і інфраструктуры, былі "кампенсацыяй" за вайсковую дапамогу, нададзеную з пачатку поўнамаштабнага ўварвання.